Van ontspanning naar overbelasting: hoe stress geleidelijk kan leiden tot een burn-out
16 oktober 2023
Geniet jij nog van de positieve effecten van een ontspannen vakantie of slaat de stress al terug toe? Na een langere vakantie ligt er vaak weer een stapel werk op ons te wachten. Wat maakt dat de stress ook weer op de loer ligt.
Het is belangrijk om voldoende herstelmomenten in te lassen om deze stress onder controle te houden. Langdurige blootstelling aan stress zonder voldoende herstelmomenten kan namelijk leiden tot een burn-out, een ernstige aandoening die steeds vaker voorkomt in onze samenleving. In 2022 liep maar liefst 28,5% van de Belgische werknemers een risico op burn-out (Securex).
Van stress naar burn-out
Stress is een natuurlijke reactie van ons lichaam op uitdagende situaties. Het wordt vaak veroorzaakt wanneer we iets nieuws of onverwachts meemaken waar we weinig controle over hebben of wanneer we ons bedreigd voelen. Kortdurende stress kan ons helpen om snel te reageren, scherp te zijn en problemen op te lossen. Het is een overlevingsmechanisme dat ons in staat stelt om met uitdagingen om te gaan. Blijft deze stress aanhouden? Dan kunnen er verschillende gezondheidsproblemen optreden.
Wanneer stress blijft aanhouden en je te weinig herstelmomenten inlast om terug tot rust te komen kan dit leiden tot overspanning en zelfs burn-out. Bij een burn-out zijn de hormonen van je stresssysteem volledig ontregeld waardoor je jezelf emotioneel, mentaal en fysiek helemaal opgebrand voelt. Deze uitputting maakt dagelijkse activiteiten moeilijk, je motivatie is vaak zoek en ook sociaal contact is te vermoeiend.
De boog kan niet altijd gespannen staan
Om stress en langdurige blootstelling aan stress tegen te gaan, is het erg belangrijk om voldoende herstelmomenten in te lassen. Dit doe je door bewust te ontspannen en te herstellen van de fysieke en mentale belasting die stress met zich meebrengt. Wanneer je stress ervaart, maakt je lichaam stresshormonen aan. Na een stressvolle situatie is het belangrijk dat je deze hormonen terug op peil brengt. Herstelmomenten helpen hierbij. Dit kunnen korte pauzes zijn doorheen de dag, maar ook ‘s avonds en in het weekend kan je tijd nemen voor ontspanning. Naast deze kortere periodes is het ook belangrijk dat je af en toe een langere periode inlast om te herstellen, zoals bijvoorbeeld een langere vakantie van twee tot drie weken.
Hoe herken je stress-signalen?
Stress uit zich op verschillende vlakken. Zo kan je lichamelijke klachten ervaren zoals hoofdpijn, spierpijn, maagklachten, slaapproblemen of een hoge hartslag. Bovendien kan stress ook je emotionele reacties beïnvloeden. Hierdoor kan je veel prikkelbaarder zijn, hevige emoties vertonen, sneller geïrriteerd zijn of onder andere last hebben van angst- of paniekaanvallen. Tot slot kan stress zich ook uiten op cognitief vlak. Hierdoor kan je jezelf moeilijker concentreren of slechter informatie opnemen. Dit gaat vaak gepaard met een afnemende motivatie.
Als deze spanningsklachten ongeveer 3 maanden aanhouden, spreken we van overspanning. Wanneer deze klachten langer dan 6 maanden duren, spreken we over burn-out. Daarom is het erg belangrijk om de signalen van stress bij jezelf te herkennen. Deze signalen laten je weten dat het tijd is om even op de pauzeknop te drukken. Breng voor jezelf in kaart hoe jij reageert op stress in verschillende situaties, maar ook hoe jij terug tot rust kan komen. Zo blijft je stress in balans.
Ligt de stress ook hoog bij je collega’s of de mensen rondom jou? Vergeet niet om af en toe eens in te checken met elkaar. Dit kan zo eenvoudig zijn als te vragen hoe het met iemand gaat. Ook als team kan je samen leren omgaan met stress door gezamenlijke pauzes te nemen, een korte wandeling te maken, samen een koffie gaan halen, … noem het maar op! Zo zorg je voor jezelf en elkaar.
